Ordensburg – Pamiętny i złowrogi
1. Czy w pełnej skomplikowanych wydarzeń historii powiatu drawskiego jest jedno zdarzenie najistotniejsze?
Moim zdaniem nie ma takiego zdarzenia. Nie sposób racjonalnie prowadzić rankingu ważności wydarzeń historycznych. Uważam też, że na historię powiatu wpływają w największym stopniu nie pojedyncze zdarzenia dotyczące wąskiej grupy osób, lecz pewne procesy.
Dlatego odpowiadając na to pytanie, wskazałbym dwa takie kompleksowe procesy, które radykalnie odmieniły obliczę Ziemi Drawskiej i nie tylko. Pierwszy proces to tzw. I kolonizacja, która miała miejsce na przełomie XIII i XIV w. Nasz region w stosunkowo krótkim czasie został wtedy pokryty dość gęstą siecią osad zorganizowanych na zupełnie nowych, znacznie bardziej efektywnych gospodarczo zasadach. Powstawały wsie i miasteczka w oparciu o tzw. prawo niemieckie (magdeburskie). Różniły się one diametralnie od otwartych osiedli słowiańskich i grodów. W tym czasie doszło też do radykalnych zmian etnicznych, gdyż z zachodu napływały na Pomorze masy drobnego rycerstwa, duchownych, kupców, rzemieślników i chłopów. Przybysze zdominowali gospodarczo i kulturowo miejscową ludność. W wielu osadach powstawały chrześcijańskie świątynie, a intensywną działalność prowadzili zakonnicy.
Drugi proces, o którym chciałbym powiedzieć, również zupełnie odmienił oblicze naszego regionu. Co więcej trwał zaledwie kilka lat, co świadczy o gwałtowności zdarzeń. Chodzi mi o zmiany, jakie zaszły na Ziemi Drawskiej w latach 1945-47. Wiosną 1945 r. region był świadkiem krwawej batalii dwóch ogromnych armii. Zwycięzcy bezlitośnie plądrowali miasta i wsie, nie cofając się przed dokonywaniem licznych zbrodni. Spłonęły całe kwartały miasteczek. W następnych latach region przeżył kompletną wymianę ludności. Przez długie miesiące trwała prawdziwa wędrówka ludów. Przybyli z różnych stron Polacy mówili innym językiem, a jako katolicy przekształcili wszystkie zbory ewangelickie w swoje świątynie. Znikały pomniki i inne ślady niemieckiej kultury i państwowości. Ponadto w miejsce dotychczasowego systemu gospodarczego wprowadzano rozwiązania wypracowane w Związku Sowieckim. Można długo opowiadać o wszystkich aspektach życia, które zostały wtedy odmienione…

2. Czy do dzisiaj pozostały konsekwencje tego wydarzenia, także w postaci materialnej?
Materialne pamiątki wspomnianych powyżej obu procesów możemy dostrzec wszędzie. Nie sposób więc wskazać jednego obiektu, który w pełni oddawałby charakter tych zdarzeń. Wskażę jedną z najbardziej spektakularnych pamiątek historycznych na Ziemi Drawskiej. Wśród licznych przyczyn gwałtownych przemian, jakie miały miejsce po 1945, najważniejszą wydaje się być rozwój nazizmu w Niemczech. Znajdujący się w granicach administracyjnych Złocieńca ogromny kompleks dawnego Ordensburga nad Krosinem jest bardzo widocznym śladem działalności niemieckich nazistów. W tym miejscu indoktrynowano tysiące młodych ludzi w duchu nienawiści i pogardy do ludzi o odmiennej rasie, narodowości, czy też poglądach. Niemieccy naziści rozpętali wojny i dopuścili się licznych zbrodni przeciwko ludzkości. To za te zbrodnie przyszło zapłacić rachunek w latach 1945-1947.

3. Kiedy się w tym miejscu już będzie, o czym tam warto pomyśleć?
Wtopiony w oszałamiająco piękną naturę obiekt dawnego Ordensburga wygląda wspaniale i malowniczo. Kiedy go jednak odwiedzamy, nie możemy bezrefleksyjnie zachwycać się, np. sprawnością rzemieślników i murarzy, których dziełem są monumentalne i stylowe budowle. Wciąż należy pamiętać o celach jakim służył Ordensburg i jakich zbrodni dopuścili się absolwenci tego osobliwego ośrodka szkoleniowego.
Notowali: Wojciech Lewandowski, Kacper Sukiennik
Opieka: Bogumił Kurylczyk

Środki na te zadania pozyskano z Programu Partnerstwo dla książki 2019, z Funduszu Promocji Kultury MKiDN.

2-1. Współczesny widok na Ordensburg	2-2. Wieże Ordensburga	2-3. Widok z wieży Ordensburga
2-4. Jarosław Leszczełowski	2-5. Licealiści przy bramie Ordensburga